تا پیروزی بیش از این به تأخیر نیفتد

استاد دکتر عبدالکریم البکار / ترجمه: ابوعامر

آیا تونلی که داریم در آن حرکت می کنیم بیش از حد به طول انجامیده است؟ آیا انتظار ما برای پیروزی بزرگ و اصلاح فراگیر و شکوفایی و پیشرفتی که مدت هاست در پی آن هستیم بیش از آنچه توقع داشتیم به درازا کشیده است؟

فکر می کنم این درست باشد. شاید هم این حالت دوره ها و یا حتی قرن ها به طول انجامد. حتی احتمال عقب گرد و بازگشت به عقب هم وجود دارد زیرا سقوط، قعری ندارد و هیچ مرزی برای آن نیست.

چرا مژده رسانی که انتظارش را داشتیم نیامد؟ چرا صبح جدید ندمید؟

شاید دقیق تر بود اینگونه سوال را مطرح می کردم: چرا مژده رسان آمد و نشانه های صبح هم دمید اما ما در خود و رفتار و روابط خویش تغییری ایجاد نکردیم؟ چرا احساس نمی کنیم داریم راه صحیح را با گام های استوار طی می کنیم؟

رهایی از وضعیت شکست و سستی، کار بسیار، و تحمل سختی می خواهد و همینطور علم و فهم فراوان. همچنانکه باید دست از روش های بد و یا خیلی بد برداشت.

در اینجا می خواهم به دو نکته اشاره کنم:

۱- باید دست از اجرای نقش قربانی و مظلومی که همیشه به او ظلم می شود و یا حقش خورده می شود برداریم.

امت مسلمان، عقب ماندگی خود را به گردن استعمار قدیم و جدید می اندازد، مدرسه های ما شکست آموزشی خود را در ایجاد نسلی که آگاه است وعلم و معرفت را دوست دارد، به گردن خانواده ها و یا کم رسی مقامات می اندازند، کارمندی که از کار اخراج شده نیز از ستم رئیسش شکایت می کند!

اینطور تو تنها مظلوم ها را می بینی! اما خبری از ظالم و یا تجاوزگر نیست.

همه ی ما خوبی های خود را می گوییم و از کارهای بزرگی سخن می گوییم که انجام داده ایم. بسیار نادر است که شخص یا جماعت یا گروهی بیابی که از شکست ها و اشتباهات خود سخن بگوید. خیلی کم پیش می آید نویسنده ای از نویسنده های ما از کم رسی خود در بررسی یک قضیه سخن بگوید یا اینکه مثلا بگوید این مساله در ذهنم بطور مطلوب روشن نشده است.

همه چیز خوب است! همه ی ما قربانی هستیم. ما فقط کاری را که باید انجام می دادیم انجام دادیم و همیشه «دیگری» مقصر است و همیشه «دیگران» باید خود را اصلاح کنند!!

شکی در این نیست که بخشی از آنچه می گوییم درست است اما درست تر آن بخشی است که «نمی گوییم». حقیقت مهم این است که بدی ای که ما به خود کردیم بسیار بیشتر از بدی هایی بود که دیگران در حق ما روا داشتند بلکه می گویم: غرب و شرق و همه ی دشمنان و رقبای ما نمی توانند آن بلایی به سر ما در بیاورند که ما بر سر خود آوردیم.

خداوند متعال در خطاب به کسانی که بسیار بزرگوارتر و باتقواتر و گرامی تر از ما بودند فرمود: {بگو آن (یعنی شکست احد) از خودتان (و ناشی از بی انضباطی و عدم اجرای دستور پیامبر) است} [آل عمران: ۱۶۵].

۲- دستیابی به شکوفایی روحی و عمرانی بدون ترسیخ فضیلت «راستی و راستگویی» در زندگی ما امکان پذیر نیست

و یکی از مهم ترین مظاهر صدق و راستی و از لوازم آن، پذیرفتن مسئولیت کارهایی است که انجام می دهیم. بر این اساس لازم است در فرهنگ و عرف و نظام و قوانین خویش راه را برای پذیرش و اعتراف به اشتباه آسان کنیم و افراد را برای پذیرش نتایج اشتباهات خویش آماده سازیم. و قانون نانوشته ای را که امروزه در میان ما حاکم است که همه مسئولیم و همه مقصر و همه باید خود به کار خود برسند تغییر دهیم.

درست است که این حرف بطور کلی درست است اما عام گرداندن بیش از حد آن، برعکس نتیجه خواهد داد بطوری که در پایان هیچ مقصری وجود نخواهد داشت که بتوان وی را محاسبه کرد و مشخص نشدن مسئولیت به معنای نبودن ترس از مجازات است و نبودن ترس از مجازات یعنی ادامه اشتباهات و بزرگ شدن آن.

شاید آزادی بیان بر اساس ضوابط شرع، شرط اساسی برای این مهم باشد. فضای سرکوب و فشار هرگز برای بوجود آوردن افراد و نسلی که بتوانند برای خیر و نیکی به پا خیزند و مسئولیت کارهای خود را بر عهده گیرند، مناسب نیست. و توفیق تنها از سوی خداوند است.